آشنایی با مفاهیم و اصطلاحات گمرکی و بازرگانی

پرکاربردترین مفاهیم و اصطلاحات گمرکی و بازرگانی 

اگر تاجر و بازرگان هستید و یا علاقه به یادگیری تجارت بین الملل و امور گمرکی و بازرگانی دارید، در وهله اول باید با اصطلاحات گمرکی و بازرگانی آشنایی کامل داشته باشید، زیرا این اصطلاحات به صورت روزمره در ادارات گمرک و در پروسه های واردات کالا، صادرات کالا و ترخیص کالا مورد استفاده قرار می گیرند. واژگان و اصطلاحات گمرکی و بازرگانی در تمامی کشورها مشترک هستند و در مکاتبات و داد و ستدهای خارجی مورد استفاده قرار می گیرند، بنابراین آشنایی با آنها در برقراری ارتباط بهتر و توسعه تجارت کمک شایانی خواهد کرد.

اصطلاحات گمرکی و بازرگانی بسیار زیاد هستند در ادامه همراه شرکت بازرگانی ققنوس باشید تا به بررسی مهمترین و پرکاربردترین آن‌ها بپردازیم.

گمرک چیست؟‌

اولین سوالی که در ذهن مخاطب پیش می آید این است که گمرک چیست؟

گمرک نهاد یا سازمان دولتی است که بر اجرای قوانین و مقررات تصویب شده در امور واردات، صادرات و ترخیص کالا، انبار داری، ترانزیت کالا و امور مسافری نظارت می کند.

به عبارت دیگر گمرک تسهیل کننده امور تجاری و بازرگانی و رونق دهنده اقتصاد کشور است از طریق نظارت بر قوانین است.

ترخیص کالا چیست؟

ترخیص کالا به معنای انجام کلیه اقدامات و فعالیت هایی است که برای آزاد سازی کالاهای وارداتی و صادراتی از گمرک انجام می گیرد. آزاد سازی کالا از گمرک می تواند توسط صاحب کالا و یا نماینده قانونی آنها انجام گیرد.

مطالعه بیشتر: ترخیص کالا

ترخیص کار گمرک کیست؟

ترخیص کار شخصی حقیقی یا حقوقی است که به نیابت از صاحب کالا و به اسم خود به ترخیص کالا از گمرک اقدام می کند. ترخیص کار باید به تمامی قوانین گمرکی تسلط کامل داشته باشد و با تکیه بر دانش و تجربه خود پروسه ترخیص کالا را در کم‌ترین زمان ممکن به انجام رساند. ترخیص کار موظف به انجام تمامی امور و تشریفات گمرکی و دریافت مجوز های لازم است.

مطالعه بیشتر: ترخیص کار گمرک

تشریفات گمرکی چیست؟

تمامی امور گمرکی که از طریق صاحب کالا و یا نماینده قانونی وی به عنوان ترخیص کار، جهت ترخیص کالا از گمرک انجام می گیرد را تشریفات گمرکی می گویند.

مطالعه بیشتر: تشریفات گمرکی

ثبت سفارش کالا چیست؟‌

ثبت سفارش کالا یکی از مهمترین اصطلاحات گمرکی و بازرگانی است. هر شخص حقیقی یا حقوقی برای اینکه بتواند کالای مورد نظر خود را به صورت قانونی وارد کشور کند، لازم است ابتدا مشخصات کالای خود را با توجه به پروفرما در سامانه جامع تجارت ثبت کرده و اقدام به اخذ مجوزهای مورد نیاز کند.

مطالعه بیشتر: ثبت سفارش کالا

پروفرما چیست؟

پروفرما یا پیش فاکتور در واقع نوعی سند است که واردکننده کالا پس از خرید محصولات، آن را از فروشنده تقاضا می کند و در پروسه های واردات همچون ثبت سفارش و ترخیص کالا مورد استفاده قرار می گیرد. به عبارت دیگر پروفرما، پیش فاکتور محصولات خریداری شده است که توسط فروشنده کالا صادر می شود و اطلاعات مختلفی از قبیل: نام و مشخصات فروشنده و خریدار، نوع کالا، مقدار و تعداد کالا، قیمت واحد کالا و قیمت کل، نحوه پرداخت هزینه، زمان تحویل کالا، مدت اعتبار آن، کشور سازنده کالا، مقصد کالا و … در آن درج می شود. بیشترین کاربرد پروفرما در حوزه واردات است. واردکننده از این سند جهت ارزیابی شرایط فروشنده، اخذ مجوزهای لازم و برآورد هزینه های واردات کالا استفاده می کند.

مطالعه بیشتر: پروفرما

کارت بازرگانی چیست؟

کارت بازرگانی یک شناسنامه تجاری است و به جهت ساماندهی مراودات تجاری صادر می شود. فرد حقیقی و یا حقوقی دارنده این کارت می تواند به شکل قانونی و رسمی اقدام به واردات و صادرات کالا کند. تجار و بازرگانان بدون داشتن این کارت نمی توانند به فعالیت های تجاری و بازرگانی بپردازند.

ارزش گمرکی کالای صادراتی چیست؟

قیمت کالاهای صادراتی در خارج از مرزهای کشور، بدون در نظر گرفتن قیمت ثبت شده در قرارداد را ارزش گمرکی کالای صادراتی می گویند. در واقع ارزش گمرکی کالاهای صادراتی عبارت است از قیمت تمام شده کالای تولید شده به علاوه هزینه های گمرکی و مالیات و هزینه های انبار داری و حمل و نقل. ارزش گمرکی توسط مراجع رسمی دولت تعیین می شود به این گونه که صادرکنندگان ابتدا قیمت اولیه را به گمرک اعلام می کنند و گمرک نیز پس از بررسی و محاسبه هزینه ها قیمت نهایی و ارزش گمرکی کالای صادراتی را ارائه می دهد.

ارزش گمرکی کالای وارداتی چیست؟

ارزش کالای وارد شده در گمرک با محاسبه هزینه خرید کالا در مبدا، به علاوه هزینه‌های حمل و نقل، بیمه تا گمرک مقصد را ارزش گمرکی کالای وارداتی گفته می شود.

اظهارنامه گمرکی چیست؟

اظهار نامه نیز یکی از مهمترین اصطلاحات گمرکی و بازرگانی است. هنگامی که کالا و محصولات جهت واردات یا صادرات وارد گمرک می شوند، توسط مامورین گمرک بررسی و ارزیابی می شوند. مامورین گمرک در ابتدا از نوع محصول، کاربرد و مشخصات آن بی اطلاع هستند و با استفاده از اطلاعاتی که در اظهارنامه گمرکی ثبت شده است از وضعیت محموله آگاه می شوند. بنابراین پیش از ورود کالا به گمرک، باید در سامانه EPL اطلاعات مربوط به محموله از قبیل: مشخصات گمرک مورد نظر، مشخصات کامل شخص و یا شرکتی واردکننده و یا صادرکننده، کشور مبدا و مقصد کالا، نحوه حمل و نقل کالا، تعداد کالا، حجم و وزن کالا و ارزش کالا را ثبت کنیم. پس از انجام بررسی های لازم توسط گمرک، در صورتی که محموله مغایرتی با اظهارنامه نداشته باشد، مجوز خروج کالا از گمرک داده می شود. توجه داشته باشید کالاها تنها زمانی در گمرک پذیرش و یا ترخیص می شوند که اظهارنامه آن تحویل داده شده باشد.

مطالعه بیشتر: اظهار نامه گمرکی

سامانه EPL چیست؟

EPL یک سامانه آنلاین است که بسیاری از امور گمرکی همچون ثبت اظهارنامه گمرکی در آن انجام می گیرد. به طور کلی هدف این سامانه تسهیل امور و تشریفات گمرکی و تسریع فرایند ترخیص کالا است.

اظهارنامه مبدا چیست؟ 

اظهارنامه مبدا سندی است که در آن در مورد مبدا کالای مورد نظر توضیحاتی داده شده است. این سند می تواند فاکتور کالا یا هر برگه و سند دیگری باشد. اظهارنامه مبدا توسط فردی که کالا را تولید کرده یا فردی که آن را صادر می کند، صادر می شود.

تعرفه گمرکی یا HS کد چیست؟

HS کد در واقع یک کد هشت رقمی می باشد که دربردارنده توضیحات و اطلاعات کالا است به هر کالایی یک HS کد اختصاصی تعلق می گیرد. چهار رقم ابتدایی این کد تقریبا در کل جهان ثابت می باشد. از این کد جهت شناسایی کالا، کنترل ورود و خروج کالا، محاسبه حقوق ورودی و عوارض گمرکی استفاده می شود.

حقوق گمرکی چیست؟

کالاهای وارداتی نیازمند پرداخت مبلغی دیگر به گمرک به عنوان حقوق ورودی هستند. حقوق ورودی یکی از منابع اصلی دولت برای کسب درآمد از واردات است. به عبارت دیگر حقوق ورودی همان عوارضی است که واردکنندگان کالا موظفند آن را به دولت پرداخت کنند.

سود بازرگانی چیست؟

هنگام واردات کالا، هزینه دیگری  تحت عنوان سود بازرگانی از واردکننده دریافت می‌شود، سود بازرگانی به دلیل حمایت از تولیدات داخلی تعیین شده و باید جدا از حقوق و عوارض گمرکی پرداخت می‌شود. سود بازرگانی هر ساله بر اساس مصوبه‌های جدید، تغییر می کند.

سند ترخیصیه چیست؟ 

ترخیصیه سندی است که شرکت حمل و نقل، از فروشنده کالا دریافت و به گمرک مربوطه ارائه می دهد، تا به واسطه‌ی آن پس از انجام تشریفات گمرکی، ترخیص کالا انجام گیرد. در واقع با استفاده از این سند، گمرک از تسویه صاحب کالا با شرکت حمل و نقل مطلع می شود و به نوعی حکمی قانونی برای فرد در جهت ترخیص کالا است. در ترخیصیه اطلاعاتی همچون: نام و مشخصات شرکت حمل و نقل، نام شرکت کشتیرانی و مشخصات کشتی، مشخصات بندر بارگیری، مشخصات بندر تخلیه، شماره بارنامه و تاریخ صدور، شرح کالا به همراه جزئیات، وزن خالص بار، شماره فهرست کل بار، تعداد و نوع بسته بندی، مشخصات گیرنده کالا درج می شود.

مطالعه بیشتر: ترخیصیه

پروانه صادراتی چیست؟ 

پروانه صادراتی سندی است که توسط گمرک صادر می شود و به معنای آن است که عملیات ارزیابی به اتمام رسیده و صاحب کالا با گمرک تسویه حساب نموده و می تواند مقدمات خروج کالای خود را از گمرک فراهم نماید.

اسناد حمل یا بارنامه چیست؟

اسناد حمل یا بارنامه، نوعی سند قرارداد حمل، رسید دریافت کالا و سند اصلی مالکیت کالا است. این سند در زمان ایجاد آسیب و خسارت به محموله مورد استفاده قرار می گیرد. اطلاعات درج شده در بارنامه عبارت است از: شرح کالا، نام کشتی حامل، ذکر عبارتی که حاکی از وجود کالا در کشتی، علائم و یا شماره‌های تجاری، نام بندرهای بارگیری و تخلیه، نام حمل کننده کالا، نام و نشان خریدار کالا و تاریخ صدور

بارانداز چیست؟

بارانداز محل سرپوشیده‌ای است که یک یا چند طرف آن دارای دیوار نیست. این محل برای انبار کالاها و محافظت از آنها در برابر تابش نور مستقیم خورشید، برف و باران ساخته می‌شود.

تعهد ترانزیت چیست؟

تعهد ترانزیت، سندی است که توسط گمرک تنظیم و صادر می‌شود، با استفاده از این سند، اجازه ترانزیت گمرکی کالاها بدون پیش پرداخت، حقوق و عوارض ورودی صادر می‌شود.

CRF چیست؟

CRF یک سند گمرکی است که توسط موسسات و سازمان های بازرسی کالا صادر می‌شود و نشان دهنده این است که قیمت کالا در مبدا و اطلاعات مربوط به کالا، مورد تایید شرکت بازرسی قرار گرفته است.

فرم SD چیست؟

فرم SD سندی است که تولید کننده کالا با توجه به آن، به صورت کتبی اعلام می‌کند که کالای تولید شده، با توجه به استانداردهای خواسته شده تولید شده است.

فرم MD چیست؟

اظهارنامه تولید کننده کالا است و با تهیه و ارائه آن، تایید می‌کند که کالا و محصولات بر اساس قوانین و ضوابط استاندارد تولید شده است.

WCO چیست؟

WCO یک سازمان بین المللی مستقر در کشور بلژیک است که فعالیت اصلی آن رده بندی و ارزش گذاری کالاها است. این سازمان با نام سازمان جهانی گمرک نیز شناخته می شود. WCO از سامانه هماهنگ شده کالا HS یا همان تعرفه گمرکی پشتیبانی می کند. لازم به ذکر است تمامی کشور هایی که تابع این سازمان هستند از سیستم تعرفه گمرکی کالا یا همان HS کد، بهره می برند.

دفترچه کارنه تیر چیست؟

گاها در حمل و نقل جاده ای ممکن است که محموله از چند کشور مختلف عبور کند تا به مقصد نهایی خود برسد. در این مواقع، محموله پیش از ورود به هر کشوری بررسی می شود تا از مجاز بودن آن اطمینان حاصل شود، حال اگر تعداد کشور های قرار گرفته در مسیر، زیاد باشد این پروسه بسیار وقت گیر بوده و سبب تاخیر در تحویل بار خواهد شد. دفترچه کارنه تیر راه حل این مشکل است. با استفاده از کارنه تیر محموله فقط یکبار مورد بررسی قرار می گیرد.

کانتینر چیست ؟

کانتینر یک جعبه بزرگ فلزی است که جهت انتقال کالا در پروسه های صادرات و واردات از آن استفاده می کنند. کانتینرها برای سهولت کار و ایمنی بیشتر در حمل و نقل های بین المللی مورد استفاده قرار می گیرند.

FCL چیست؟

FCL در واقع کانتینرهای اختصاصی هستند. که تمامی کالاهای موجود در آن، متعلق به یک پروانه گمرکی است.

LCL چیست؟

فضای داخلی کانتینرهای LCL اشتراکی است و کالاهای موجود در آن به چند پروانه گمرکی تعلق دارند. در مواقع لزوم با توجه به نوع و حجم بار، از این کانتینر استفاده کنند.

کانتینراسیون چیست ؟

کانتینراسیون مربوط به شکل چینش کالاها در کانتینر است. جایگیری کالاها در کانتینر نیازمند یک تکنیک خاص می باشد که استفاده از آن صرفه جویی در هزینه، جابجایی با سرعت بالا و حمل راحت تر را به دنبال خواهد داشت.

دموراژ چیست ؟

کانتینری که کالاهای وارداتی و صادراتی در آن قرار می گیرد در حقیقت از شرکت کشتیرانی اجاره می شود. در برخی مواقع فرایند حمل و نقل با تاخیر همراه است. هزینه ای که برای جبران این تاخیر پرداخت می شود، دموراژ نام دارد، در واقع دموراژ جریمه دیرکرد عودت کانتینر می باشد.

دیسپچ چیست؟

در برخی مواقع نیز محموله زودتر از زمان تعیین شده در قرار داد، تخلیه می شود. در این مواقع به دلیل سرعت در حمل کالا مبلغی به عنوان پاداش به چارتر پرداخت خواهد شد که به آن دسیپچ می گویند.

استریپ در دموراژ چیست؟

این روش برای صرفه جویی در هزینه ها در هنگام تخلیه کالا استفاده می شود. به گونه ای که در زمان خروج کالا از گمرک، کالا نیز مستقیم از کانتینر خارج می شود و در کامیون بارگیری می شود و کانتینر تحویل داده می شود.

کوتاژ چیست؟

کد کوتاژ یکی دیگر از اصطلاحات گمرکی و بازرگانی است. هنگامی که اقدام به ثبت اظهارنامه در سامانهEPL  می کنیم، این سامانه بلافاصله اظهارنامه را قفل و یا به اصطلاح کوتاژ می کند. پس از قفل شدن یک شماره اختصاصی به اظهارنامه تعلق می گیرد. شماره کوتاژ برای هر اظهارنامه، اختصاصی و منحصر به فرد می باشد.

پته گمرکی چیست؟

برخی کالاهای خاص که از نظر پارامتر هایی مانند تعداد و ارزش، کالای تجاری محسوب نشوند وارزش ان کمتراز هزار دلار باشد میتوان بدون ثبت سفارش ترخیص کرد که به ان پته گمرکی میگویند.

اینکوترمز چیست؟

اینکوترمز قوانینی است که برای تسهیل تجارت در سطح جهانی وضع شده اند. قوانین مربوط به تجارت و واردات و صادرات هر کشوری متفاوت است. به همین دلیل بازرگانان در هنگام معاملات بین المللی دچار مشکل می شوند. قوانین اینکوترمز برای رفع این مشکل وضع شده است. اینکوترمز شامل اصطلاحاتی است که هزینه‌ها و مسئولیت‌ها را بین فروشنده و خریدار تعیین می کند تا اختلافی به وجود نیاید. خریداران و فروشندگان در سطح جهانی باید از این قوانین پیروی کنند.

دامپینگ چیست؟

دامپینگ به این معنی است که کالا و محصولاتی را ارزان تر از قیمت تمام شده آن به کشور های دیگر صادر کنیم. این اصطلاح در بازارها جهانی قیمت شکنی یا دامپینگ نامیده می شود.

کالای متروکه چیست؟

کالای متروکه به کالایی گفته می شود که صاحب کالا در مهلت قانونی، قادر به ترخیص آن از گمرک نبوده است. در بعضی از موارد به علت تاخیر در تهیه و ارسال مدارک به گمرک یا عدم توانایی اخذ مجوز های لازم ممکن است کالایی تبدیل به کالای متروکه شود.

کراس استافینگ چیست؟

یک روش حمل و نقل دریایی محسوب می شود. در کراس استافینگ، محموله داخل یک کانتینر را با کانتینری دیگر عوض می کنند و یا خود کانتینر از یک کشتی به کشتی دیگر انتقال داده می شود. از این روش برای دور زدن تحریم های بین المللی استفاده می شود.

ترانشیپ چیست؟

ترانشیپ به معنای انتقال کالاهای تحت نظارت گمرک از یک وسیله حمل و نقل ورودی به یک وسیله حمل و نقل خارجی، جهت واردات و صادرات است.

ترانشیپ نیز همانند کراس استافینگ یکی از روش های حمل و نقل کالا در دریاست، با این تفاوت که در ترانشیپ دیگر بارگیری و تخلیه وجود ندارد. کالا مستقیما وارد کشتی دیگری برای ارسال به مقصد خواهد شد.

بیمه حمل و نقل بار چیست؟

پیش از حمل و نقل کالا برای واردات و یا صادرات باید محموله را توسط یک شرکت بیمه معتبر، بیمه کنیم. شرکت های بیمه در قبال دریافت حق بیمه موظف هستند در صورت بروز حوادث احتمالی، هزینه ضرر و خسارت کالا را بپردازند.

سخن پایانی

بازرگانان و تاجران که قصد واردات کالاها به کشور و یا صادرات محصولات به خارج از کشور را دارند، باید پیش از هرگونه اقدام با اصطلاحات گمرکی آشنایی کافی داشته باشد تا بتواند در تجارت بین الملل و ارتباط با تاجران خارجی بهتر عمل کنند. در این مقاله به بررسی مهمترین اصطلاحات گمرکی و بازرگانی پرداختیم تا بیشتر با آنها آشنا شوید.

شما می توانید تمامی امور مربوط به واردات و صادرات کالای خود را به بازرگانی ققنوس بسپارید تا در کوتاهترین زمان ممکن آن را به انجام برسانیم. هدف ما هموار نمودن مسیر تجارت برای بازرگانان و تاجران عزیز است. جهت مشاوره رایگان در زمینه تجارت بین الملل با متخصصان ما در ارتباط باشید.