تعریف مناطق آزاد تجاری
سر فصل مطالب
منطقه آزاد تجاری (FTZ)می تواند یک منطقه بندری یا غیر بندری باشد. در این منطقه مقررات گمرکی خاص با مزیت های فراوان برای تجارت وجود دارد. طبق تعریف بانک جهانی، مناطق آزاد تجاری عبارتند از: «مناطق کوچک، محصور شده، بدون عوارض گمرکی، با قابلیت ارائه انبار، ذخیره سازی و تسهیلات توزیع برای عملیات تجارت، حمل و نقل و صادرات مجدد».
در واقع مناطق آزاد تجاری (Free Economic Zone-FEZ)، بخشی از محدوده جغرافیایی کشورها هستند که جهت ایجاد مزیتهای اقتصادی برای فعالان و سرمایه گذاران داخلی و خارجی ایجاد می شوند و عمده مزیت آنها، معافیت های گمرکی و مالیاتی، معافیت از یک سری قوانین تجاری می باشد که موجب سهولت در امور صادرات و واردات می شود.
لازم به ذکر است که منطقه آزاد تجاری و منطقه آزاد صنعتی با یکدیگر متفاوت هستند. معمولاً در مناطق آزاد تجاری تولید کالا ممنوع است. در برخی از مناطق آزاد هم تجارت و هم تولیدات صنعتی جریان دارد که به آنها مناطق آزاد تجاری صنعتی میگویند.
در کل مناطق آزاد تجاری با بهرهگیری از تسهیلات، حذف تشریفات گمرکی و ارزی، رفع محدودیتهای صادرات کالا و واردات کالا به پیشرفت و توسعه اقتصادی کشور کمک میکنند.
تاریخچه ایجاد مناطق آزاد تجاری در ایران و جهان
پیشینه اولیه مناطق آزاد تجاری در جهان به روم باستان و معافیت برخی بازرگانان از پرداخت مالیات واردات و صادرات باز می گردد. اما پیدایش مناطق آزاد به شکل امروزی به پس از جنگ جهانی دوم و به دلیل نیاز به محرک های اقتصادی به منظور توسعه اقتصادهای آسیب دیده از جنگ از طریق گسترش صادرات بوده است.
ایده مناطق آزاد تجاری در ایران به دهه 1960 باز می گردد، زمانی که دولت از سازمان تجارت و توسعه جهانی (UNCTAD) درخواست کرد تا امکان ایجاد بنادر آزاد در ایران را بررسی کند. اگرچه طبق این مطالعات بندرعباس به عنوان اولین منطقه آزاد تجاری انتخاب شده است، اما جزیره کیش در سال 1351 رسما به عنوان اولین منطقه آزاد تجاری ایران معرفی شد و از سال 1356 شروع به کار کرد.
پس از انقلاب اسلامی در سال 1357 و بر اساس اولین برنامه توسعه، ایجاد مناطق آزاد تجاری در سه نقطه مرزی کیش، قشم و چابهار بر عهده دولت قرار گرفت. اما حدود چهار سال طول کشید تا این مناطق قانون رسمی برای مدیریت و بهره برداری داشته باشند. چهار منطقه آزاد دیگر شامل ارس، بندر انزلی، ماکو و اروند از اوایل دهه 1379 به این سه منطقه فعال سابق اضافه شد تا هم مبادلات کالاهای وارداتی به مناطق داخلی کشور را تسهیل کند و هم اقتصاد کشور را بهبود بخشد.
مناطق آزاد تجاری کشور و جهان دارای تسهیلات متعددی هستند که از مهمترین آنها می توان به معافیت از عوارض و گمرکات ورودی برای تمامی کالاهای مجاز، معافیت مالیاتی برای شرکت های فعال و مستقر در این مناطق، نداشتن تشریفات ارزی و گمرکی پیچیده اشاره کرد.
در حال حاضر ایران دارای 7 منطقه آزاد تجاری می باشد که به ترتیب شامل : منطقه آزاد کیش ، منطقه آزاد قشم ، منطقه آزاد ارس ، منطقه آزاد انزلی، منطقه آزاد چابهار ، منطقه آزاد ماکو و منطقه آزاد اروند می باشد. این مناطق بسته به موقعیت جغرافیایی کشور و مناسبات با کشورهای هم جوار ایجاد شده اما ارائه خدمات در این مناطق دارای کیفیت یکسان نمی باشد.
در ادامه همراه بازرگانی ققنوس باشید تا به بررسی استفاده از مناطق آزاد تجاری کشور و جهان بپردازیم.
منظور از استفاده از مزایای مناطق آزاد تجاری کشور و جهان چیست؟
مناطق آزاد تجاری در نزدیکی مرزها و بخصوص بنادر بزرگ کشتیرانی ایجاد می شوند و امکان دسترسی آسان به حمل و نقل بین المللی و سایر خطوط حمل و نقل داخلی مانند راه آهن و بزرگراه ها را می دهند.
هدف از ایجاد مناطق تجاری آزاد تحریک بهرهوری اقتصادی از طریق جذابتر کردن تجارت و واردات و صادرات از طریق معافیتهای مالیاتی و سایر تسهیلات موجود است. از نقطه نظر عملی، تامین کنندگان و خرده فروشان از مناطق آزاد برای ذخیره مازاد موجودی استفاده می کنند، با این گزینه که پرداخت حقوق گمرکی یا تعرفه ها را به تعویق بیندازند.
بیشترین استفاده از مزایای مناطق آزاد تجاری کشور و جهان در چیست؟
ایجاد مناطق آزاد تجاری مزیت های متعددی برای اقتصاد کشورها دارد که از جمله آنها می توان به جذب سرمایه گذاران خارجی، انتقال سریع تر تکنولوژی، افزایش فرصت های اشتغال و تربیت نیروی انسانی متخصص با ضوابط شرکت های بین المللی اشاره کرد. مناطق آزاد تجاری همچنین می توانند به عنوان یک کاتالیزور برای تقویت مهارت های فنی و ایجاد نوآوری عمل کند.
از مزایای سرمایه گذاری و فعالیت در مناطق آزاد تجاری کشور و جهان به شرح زیر است:
- معافیت مالیاتی کامل به مدت 15 تا 20 سال با قابلیت تمدید
- امکان شرکت در مناقصات و مناقصه های هر منطقه
- امکان ثبت و مالکیت کامل یک شرکت توسط اتباع خارجی
- ورود و خروج اتباع خارجی شرکتها بدون نیاز به اخذ ویزا
- 100% مالکیت خارجی ارز، سود، سرمایه، کالا و دارایی خارجی در صورتی که شرکت در منطقه به ثبت رسیده باشد.
- آزادی کامل ورود و خروج سرمایه و سود حاصل از فعالیت های اقتصادی در این مناطق
- عدم محدودیت برای انتقال ارز به سایر مناطق آزاد در ایران و خارج از کشور
- صادرات و واردات محصولات بدون پرداخت عوارض گمرکی
- ورود مواد اولیه، قطعات و ماشینآلات بدون عوارض گمرکی
- معافیت از پرداخت هزینه های گمرکی و جاده ای برای واردات مواد اولیه و ماشین آلات صنعتی مورد نیاز واحدهای تولیدی
- تعرفههای مربوط به حمل و نقل در فرودگاههای مناطق آزاد تجاری کمتر است.
- ارائه انواع خدمات بانکی و دسترسی به بانکداری بین المللی
- رویه ساده برای صادرات مجدد و مبادله کالاها و کالاها
- مجاورت با کشورهای همسایه و امکان نفوذ به بازارهای آنها
- دسترسی آسان به مسیر های ترانزیتی به قاره آسیا و قاره اروپا
- امکان اخذ نمایندگی و ثبت برندهای خارجی یا داخلی
مناطق آزاد تجاری ایران
ایران دارای 7 منطقه آزاد تجاری با نام های: منطقه آزاد کیش، منطقه آزاد قشم، منطقه آزاد چابهار، منطقه آزاد اروند، منطقه آزاد ارس، منطقه آزاد انزلی، منطقه آزاد ماکو است که در ادامه به معرفی و بررسی مزایای هرکدام از آنها می پردازیم.
منطقه آزاد تجاری کیش
جزیره کیش از دیرباز به عنوان قطب تجاری حوزه خلیج فارس شناخته میشود. منطقه آزاد تجاری کیش در سال 1363 ایجاد شد. وسعت این منطقه 9150 هکتار است و در زمینههای گردشگری، ترانزیت کالا، واردات مواد اولیه و تجهیزات صنعتی و اداری، فعالیت های چشمگیری دارد. مسئولیت سازمان منطقه آزاد کیش، توسط شورای عالی مناطق آزاد تجاری تعیین میشود.
از مهمترین مزایا و ویژگیهای منطقه آزاد تجاری کیش میتوانیم به موارد زیر اشاره کنیم:
- سرعت بالا در انجام امور اداری مربوط به تجارت و بازرگانی
- عدم محدودیت در خرید، فروش و خروج ارز از کشور
- سرمایه گذاری افراد خارجی به صورت مستقیم و بدون مشارکت افراد داخلی
- معافیت از پرداخت مالیات تا 15 سال با قابلیت تمدید
- برخورداری از امتیاز جغرافیایی و آب و هوای نسبتا مناسب در منطقه خلیج فارس و جذب گردشگران
- دسترسی به آب راههای آزاد جهانی
- قابلیت جذب نیروی کار بدون نیاز به اخذ ویزا
- امکان خرده فروشی و عمده فروشی کالا و محصولات برای اتباع ایرانی و خارجی
- مجهز به ایرلاین مستقل و خطوط کشتیرانی با امکان حمل خودرو
- وجود بندرگاه مجهز جهت واردات و صادرات کالا
منطقه آزاد تجاری قشم
منطقه آزاد تجاری جزیره قشم در سال 1369 تأسیس شد و حدود 30 هزار هکتار مساحت است. منطقه آزاد تجاری قشم کرانههای وسیعی برای پهلو گرفتن کشتیهای لجستیکی دارد. جزیره قشم بر سر مسیرهای اصلی حمل و نقل آسیا به اروپا قرار گرفته است. ترانزیت و حمل و نقل کالاها به از طریق دریایی از اموری است که همواره در منطقه آزاد قشم جریان دارد.
از مهمترین ویژگیهای منطقه آزاد قشم میتوانیم به موارد زیر اشاره کنیم:
- برخورداری از ۲۶۰ کیلومتر ساحل برای گسترش فعالیتهای صنعتی
- برخورداری از سواحل عمیق جهت تخلیه و بارگیری شناورهایی با ظرفیت بالای 100 هزار تن
- وجود 17 میدان نفتی و گازی در اطراف جزیره قشم
- معافیت 15 ساله مالیاتی و سایر امتیازات مشترک بین مناطق آزاد ایران
- عدم نیاز به اخذ ویزا جهت رفت و آمد اتباع خارجی
- دسترسی به آبراههای آزاد بینالمللی و قرار گرفتن در مسیر کشتیرانی بینالمللی
- دسترسی به بازار ایران و بازارهای خاورمیانه و آسیای مرکزی
- نزدیکی و دسترسی آسان به بندرعباس از طریق خطوط راه آهن و فرودگاه بینالمللی
- ظرفیت بالا در زمینه پرورش و صادرات آبزیان
منطقه آزاد تجاری چابهار
چابهار در سال 1369 به منطقه آزاد تجاری تبدیل شد. از مهمترین ویژگیها، شرایط و امتیازات مربوط به منطقه آزاد چابهار میتوانیم به موارد زیر اشاره کنیم:
- پل ارتباطی کشورهای آسیای میانه و جنوب شرق آسیا برای ورود به بازارهای جهانی
- قرار گرفتن در مسیر تجاری بین خاورمیانه و آفریقا
- هزینههای پایین جهت انبار کالاهای ترانزیتی و صادراتی
- ارائه تسهیلات خاص جهت واردات کالاها
- برخورداری از 2 اسکله با موقعیت مناسب برای پهلوگیری کشتیهای بالای 100 هزار تن
- موقعیت جغرافیایی مناسب به جهت قرار گرفتن در کنار آبهای آزاد متصل به خشکی
- گشایش اعتبار مستقیم از طریق بانکهای منطقه
- قابلیت نگهداری کالاها در انبارهای موجود با کمترین هزینه
- تسهیلات و تخفیفات ویژه برای واردکنندگان کالا از طریق گمرک چابهار
منطقه آزاد تجاری اروند
منطقه آزاد تجاری اروند در سال 1382 تأسیس شد. اروند به دلیل هم مرز بودن با کشورهای عراق و کویت از اهمیت بالایی برخوردار است. حمل و نقل در منطقه آزاد تجاری اروند، از سه طریق حمل و نقل زمینی، حمل و نقل ریلی و حمل و نقل هوایی انجام میشود.
از مهمترین ویژگیهای منطقه آزاد تجاری اروند میتوانیم به موارد زیر اشاره کنیم:
- وجود بیش از 100 کارخانه پتروشیمی، کشتی سازی، مواد غذایی و …
- برخورداری از معافیت مالیاتی به مدت 15 سال
- واردات مواد اولیه و ماشین آلات بدون پرداخت گمرک
- آزادی انتقال ارز و سایر مزایای مشترک بین مناطق آزاد
- وجود صنایع پتروشیمی و پالایشگاهی پیشرفته
- دسترسی آسان به بازار کشورهای همسایه مانند عراق و کشورهای حوزه خلیج فارس
- برخورداری از امکانات مطلوب جهت حمل و نقل جادهای، ریلی، دریایی و هوایی
- قابلیت ترانزیت کالا میان کشورهای حاشیه خلیج فارس
- دسترسی آسان به رود کارون به عنوان تنها رود قابل کشتیرانی ایران
- مجهز به اسکلههای بندری مکانیزه
منطقه آزاد تجاری ارس
منطقه آزاد تجاری ارس در سال 1382 تأسیس شده و وسعت آن به 51000 هکتار میرسد. از آنجایی که این منطقه با سه کشور ارمنستان، آذربایجان و جمهوری نخجوان هم مرز است، اهمیت بالایی در روابط اقتصادی ایران با بازار آسیای میانه دارد.
از جمله مهمترین ویژگیهای منطقه آزاد ارس می توان به موارد زیر اشاره کرد:
- قرارگیری در مسیر جاده ابریشم
- دسترسی به کشورهای اروپایی از طریق ترکیه
- معافیت مالیاتی، انتقال آزاد سرمایه و سود
- ورود و اقامت آسان اتباع خارجی بدون نیاز به ویزا
- قرار گیری در مسیر ترانزیت جادهای، حمل و نقل ریلی و هوایی
منطقه آزاد تجاری انزلی
منطقه آزاد تجاری انزلی در سال 1384 تأسیس شد و شامل 30 کیلومتر خط ساحلی با بیش از 10 اسکله به طول 1500 است. منطقه آزاد تجاری انزلی به دلیل موقعیت استراتژیکی و دسترسی آسان به کشورهای روسیه، ترکمنستان، باکو و آذربایجان و همچنین زیر ساخت های مناسب، شرایط خوبی را برای سرمایهگذاری اتباع خارجی و داخلی فراهم کرده است.
از جمله مزایای منطقه آزاد تجاری انزلی می توان به موارد زیر اشاره کرد:
- مجهز به تأسیسات بندری
- توانایی حمل و نقل دریایی، هوایی، جادهای و ریلی
- دسترسی آسان به بندرهای آستاراخان، لاگان، کراسنودسک، اکتائو و باکو
- دسترسی آسان به بازارهای کشورهای اروپایی
- معافیتهای گمرکی و مالیاتی، ثبت آسان شرکت
منطقه آزاد تجاری ماکو
منطقه آزاد تجاری ماکو در سال 1389 ایجاد شد. وسعت منطقه آزاد ماکو، بیش از 3970 کیلومتر مربع است و با کشورهای ترکیه و آذربایجان مرز مشترک دارد. طول مرز ماکو با کشورهای ترکیه و جمهوری آذربایجان به ترتیب 130 و 140 کیلومتر است.
از جمله مهمترین مزایای منطقه آزاد تجاری ماکو می توان به موارد زیر اشاره کرد:
- وجود مرز تجاری بازرگان به عنوان بزرگترین مرز زمینی کشور و دروازه اروپا
- دسترسی آسان به بازار کشورهای اروپایی و آسیای میانه
- نزدیکی به بندر مرسین در دریای مدیترانه و بندر ترابزون در دریای سیاه
- قابلیت سرمایهگذاری در زمینههای کشاورزی و تولید آبزیان
- بهرهمندی از معافیتهای مالیاتی و گمرکی
- رفتوآمد آسان اتباع خارجی بدون نیاز به ویزا
- امکان ثبت شرکت و سایر ویژگیهای مشترک بین مناطق آزاد ایران
- حمل و نقل آسان کالا به اروپا و آسیا از طریق زمینی و ریلی
سخن آخر
کارشناسان گروه ققنوس با توجه به سابقه طولانی در زمینه تجارت و امورات تجاری با کشورهای متعدد و تسلط کامل به قوانین و رویه های عملیاتی مناطق آزاد داخلی و خارج کشور و اشراف کامل به این موضوع، آمادگی دارند تا مشاوره های لازم جهت ایجاد کسب و کار و سرمایه گذاری در مناطق آزاد تجاری را در اختیار شما قرار دهند.
همچنین شما می توانید تمامی پروسه های واردات کالا و ترخیص کالا در مناطق آزاد تجاری را به ما بسپارید تا در کوتاهترین زمان ممکن با حداقل هزینه آنرا به انجام برسانیم.
تیم ققنوس دارای دفاتر متعدد تجاری در کشورهای مختلف و تیم تخصصی متناسب با زمینه کاری مد نظر شما می باشد و تجربیات این تیم زمینه ای است که می تواند مسیر تجاری و سرمایه گذاری شما را کوتاه و راحت تر کند. جهت هر گونه مشاوره در این زمینه می توانید در ساعات کاری اقدام به ارتباط با کارشناسان مجموعه نمایید.