کالای متروکه چیست؟

کالای متروکه به چه معنا است؟

کالاهای وارداتی یا صادراتی که بیش تر از حد تعیین شده در انبار گمرک بمانند و ترخیص نشوند، در دسته کالای متروکه قرار می گیرند. همانگونه که در جریان هستید، تمامی کالاها پس از عبور از مرزهای جغرافیایی به گمرک کشور مقصد وارد می شوند تا به دست صاحبان خود برسند و تجار و بازرگانان جهت ترخیص کالا خود ملزم هستند که اسناد و مدارک مربوطه را به اداره گمرک تحویل دهند. در صورتی که کالا وارد گمرک شود و پس از گذشت زمان مقرر شده پس از صدور اولین قبض انبار (که معمولا در گمرکات زمینی 4 ماه و در فرودگاه ها 2 ماه است) صاحب آن جهت انجام تشریفات گمرکی، به گمرک مراجعه ننماید و یا اسناد و مدارک مورد نظر را ارائه ندهد، آن کالا به عنوان کالای متروکه شناخته می شود که توسط اداره گمرک ضبط و پس از مدت زمان مشخصی به فروش می رسد. برخی کالاهای وارداتی به دلیل عدم تایید بهداشت و استاندارد های لازم و عدم توانایی در دریافت مجوزهای مورد نیاز، کالای متروکه اعلام می شوند و اجازه ترخیص به این دسته از کالاها داده نمی شود.

قابل ذکر است که در صورت ارائه درخواست کتبی و با دلایل موجه، در صورت موافقت گمرک این مدت زمان، در گمركات زمینی و دریایی چهار ماه و در گمرکات فرودگاهی تا 2 ماه دیگر قابل تمدید می باشد. همچنین این مدت زمان برای موسسات و واحدهای تولیدی محدود به 4 ماه نیست و گمرک می تواند با توجه به تصمیم خود مدت زمان آن را افزایش دهد.

تمامی کالاهایی که ظرف مهلت قانونی از گمرک ترخیص نشود کالای متروکه به حساب می آیند و این قانون برای تمامی کالاهای وارداتی و صادراتی اعم از قطعی و موقت یکسان است. همچنین کالایی که متروکه می شود، تاریخ متروکه شدن و فروش آن در قبض انبار ثبت می شود.

در ادامه این مطلب همراه بازرگانی ققنوس باشید تا بررسی کنیم، محموله وارداتی تحت چه شرایطی به کالای متروکه تبدیل می شود. 

قانون امور گمرکی ماده 24 مربوط به کالای متروکه:

تمامی واردکنندگان و صادرکنندگان باید با قوانین تصویب شده مربوط به کالای متروکه آشنایی کامل داشته باشند که در ادامه به بررسی آن ها می پردازیم:

ماده ۲۴ ـ مدت زمان مجاز نگهداری کالا در انبارهای گمرک از تاریخ صدور قبض انبار 4 ماه است. در صورتی که صاحبان کالا با داشتن دلایل موجه، درخواست کتبی خود را برای تمدید این مدت زمان ارائه دهند، با تشخیص گمرک و با پرداخت هزینه های انبارداری، این مدت زمان حداکثر تا دو ماه دیگر قابل تمدید است. در صورتی که ظرف مهلت مقرر صاحب کالا اقدام به پرداخت هزینه های تعیین شده و انجام تشریفات گمرکی ننماید، کالا مشمول مقررات متروکه می شود.

تبصره ۱ ـ در صورتی که کالای وارداتی جزو کالاهای فاسد شدنی باشد، باید بلافاصله پس از تخلیه، ترخیص شود و یا با مسئولیت صاحب کالا به انبار مناسب منتقل شود. در غیر این ‌صورت، گمرک مربوطه هیچ گونه مسئولیتی در قبال فاسد شدن آنها ندارد و گمرک بلافاصله مقررات مربوط به کالای متروکه را در مورد آن اعمال می نماید.

تبصره ۲ ـ چنانچه کالاهایی که برای آن ها سند ترخیص یا فروش صادر شده است پس از یک ماه از انبار گمرک خارج نشود، مشمول مقررات کالای متروکه می‌شود. این مدت زمان با موافقت مرجع تحویل گیرنده و گمرک قابل تمدید است.

تبصره ۳ ـ در صورتی که کالا منتظر اعلام نظر قطعی گمرک در انبار باشد، کالا متروکه نمی شود.

تبصره ۴ ـ تعیین مهلت توقف کالا در مناطق آزاد و مناطق ویژه اقتصادی، در اختیار سازمانهای مربوطه در این مناطق است. بنابراین در مناطق آزاد نیز پس از گذشت مدت زمان تعیین شده، کالا ها متروکه به حساب می آیند.

دلایل متروکه شدن کالاهای وارداتی چیست؟

همانگونه در ابتدای متن اشاره کردیم یکی از دلایل متروکه شدن کالا می توان به عدم توانایی اخذ مجوز های ترخیص از جمله مجوز بهداشت اشاره کرد. شما می توانید اخذ تمامی مجوزها برای ترخیص کالا را به بازرگانی ققنوس بسپارید تا در کوتاه ترین زمان ممکن آن را برای شما دریافت کرده و از متروکه شدن کالا شما جلوگیری کنیم.

از دیگر دلایل به وجود آمدن کالای متروکه می توان به موارد زیر اشاره کرد:

1- عدم تکمیل اسناد مالکیت کالا

بسیاری از بازرگانان و تجار دانش کافی در حوزه واردات کالا و ترخیص آن را ندارند. در برخی مواقع بازرگانان قسمتی از مبلغ مورد نیاز برای خرید کالا به فروشنده را پرداخت نکرده، و به همین دلیل اسناد مورد نیاز جهت احراز مالکیت کالا را در اختیار ندارند و مدارکشان ناقص است. در هنگام ترخیص کالا متوجه می شوند که امکان ترخیص کالا از گمرک برای آنها وجود ندارد، در این هنگام اگر نتوانند به موقع مدارک مورد نیاز را دریافت کرده و ارائه دهند، کالای آنها متروکه خواهد شد.

2- عدم صدور مجوزهای مورد نیاز جهت واردات و یا صادرات کالا

در تمامی کشورهای جهان، استانداردهایی از نظر کیفی و بهداشتی جهت واردات کالا در نظر گرفته شده است، عدم اطلاع کافی از استانداردها و مجوزهای مورد نیاز برای واردات کالا موجب می شود که پس از ورود کالا به گمرک، مجوزهای مورد نیاز جهت ترخیص و واردات آن صادر نشود.

در پروسه صادرات کالا نیز اگر کالا استانداردها و مجوزهای مورد نیاز گمرک جمهوری اسلامی جهت خروج از کشور را نداشته باشد، کالا متروکه خواهد شد.

تمامی تجار و بازرگانان جهت صادرات و واردات محصولات خود باید پیش از هرگونه اقدام به خرید کالا، به همراه پیش فاکتور صادر شده به نزدیک ترین گمرک مراجعه کرده و استانداردها و مجوزهای بهداشتی مورد نیاز گمرک را شناسایی کنند و سپس اقدام به خرید محصول مورد نظر کنند.

3- نداشتن توانمندی مالی جهت پرداخت هزینه های ترخیص کالا

عدم اطلاع از هزینه های ترخیص کالا از قبیل: عوارض گمرکی و مالیاتی که به واردات کالا تعلق می گیرد، موجب می شود که واردکنندگان در تامین و پرداخت این هزینه ها دچار مشکل شده و نتواند در مدت زمان تعیین شده اقدام به ترخیص کالا کنند که در نهایت منجر می شود محموله وارداتی به کالای متروکه تبدیل شود.

کالای متروکه با چه روش هایی به فروش می رسد؟

کالای متروکه، توسط سازمان جمع آوری و فروش اموال تملیکی به 3 روش زیر به فروش می رسد.

• حراج
• مزایده کتبی
• خرده فروشی

پس از فروش کالای متروکه، هزینه های انجام شده از قبیل: حمل و نقل، بیمه، هزینه های انبارداری، هزینه های مربوط به ورود قطعی کالا از مبلغ به دست آمده کسر می شود و مابقی آن در حساب نگه داشته می شود و صاحب کالا فرصت دارد ظرف مدت دو سال با ارائه اسناد برای دریافت آن اقدام کند.

قابل ذکر است که در مزایده کالای متروکه خود صاحب کالا نیز می تواند حضور داشته باشد.

صاحب کالا فقط تا پیش از فروش کالا توسط سازمان اموال تملیکی فرصت دارد که اقدام به انجام تشریفات گمرکی و ترخیص کالای خود و ارائه اظهارنامه و پرداخت کلیه وجوه نماید. پس از گذشت مدت زمان معین، کالای متروکه به یکی از سه روش حراج، مزایده کتبی و خرده فروشی به فروش می رسد. چگونگی انتخاب شیوه فروش کالای متروکه توسط گمرک مشخص می شود. در هر سه روش تمامی هزینه های حاصل از فروش، به اداره‌ی گمرک تعلق نمی گیرد بلکه، اداره‌ی گمرک هزینه های مربوط به نگهداری کالا، انجام خدمات، حق بیمه، حمل و نقل و … را کسر نموده و در پایان مبلغ باقی مانده را نگه می دارد و صاحب کالا دو سال فرصت دارد تا اسناد و مدارک مورد نیاز جهت اثبات مالکیت کالا را به اداره گمرک تحویل داده و مبلغ باقی مانده از فروش کالای متروکه را از اداره‌ی گمرک پس بگیرد.

سازمان جمع آوری و فروش اموال تملیکی حق دارد فقط 5 ماه هزینه انبارداری را از درآمد حاصل از فروش کالای متروکه تامین نماید. چنانچه پروسه فروش کالای متروکه بیش از 5 ماه طول بکشد، سازمان مذکور باید هزینه های اضافی از جمله انبارداری را خود شخصا پرداخت نماید.

پرسش و پاسخ متداول در حوزه کالای متروکه

وظایف مرجع تحویل گیرنده کالای متروکه چیست؟

1- ذکر زمان متروکه شدن کالا در قبض انبار

2- انتقال کالای متروکه با رضایت صاحب کالا و نظارت گمرک به انبار مناسب

آیا صاحب کالای ممنوعه حق اعتراض دارد ؟

بله صاحب کالا می تواند طی مراحل زیر نسبت به کالای متروکه خود اعتراض کند.

1- مراجعه به مرجع قضایی ظرف دو ماه از تاریخ ابلاغ

2- اعلام مراتب به گمرک با ارائه گواهی، ظرف 15 روز پس از مراجعه به مرجع قضایی

در آمد حاصل از فروش کالای متروکه چه می شود؟

1- بدهی های صاحب کالا به گمرک شامل حقوق ورودی، هزینه های گمرکی و … از آن کسر می شود.

2- هزینه های مربوط به کارشناسی و فروش سازمان تملیکی از آن کسر می شود.

3- مبلغ باقی مانده به مدت 2 سال در حساب موقتی به نام صاحب کالا نگهداری می شود. پس از دو سال در صورت عدم مراجعه صاحب کالا، به حساب خزانه دولت واریز می شود.

سخن آخر

همانگونه که در این مطلب بیان شد دلایلی از جمله: عدم تکمیل اسناد مالکیت کالا، عدم صدور مجوزهای مورد نیاز جهت واردات و یا صادرات کالا و نداشتن توانایی مالی جهت پرداخت هزینه های ترخیص کالا موجب می شود تا کالاهای وارداتی به گمرک، پس از گذشت مدت زمان مقرر به عنوان کالای متروکه شناخته شوند. بازرگانان و تجار جهت جلوگیری از متروکه شدن کالاهای خود باید به طور کامل با قوانین ترخیص کالا و قوانین کالای متروکه آشنا باشند. ترخیص کالا از گمرک نیازمند اخذ مجوزها و استاندارد های مختلفی است. چنانچه قادر به دریافت هرکدام از این مجوزها نباشید، ممکن است فرآیند ترخیص کالا به مشکل بر بخورد و نتوانید در مدت زمان تعیین شده اقدام به ترخیص کنید و کالاهای وارداتی متروکه شوند.